The Word and the Silence

Ejercicio de autoevaluación:

Elija un texto en inglés (a poder ser, que sea interesante) que haya sido previamente traducido del castellano, tradúzcalo de nuevo al castellano y compárelo con el texto original.

Texto en inglés traducido (por un professional) del castellano:

“…Speaking and listening is how true men and women learn to walk. It is the word that gives form to that walk that goes on inside us. It is the word that is the bridge to cross to the other side. Silence is what Power offers our pain in order to make us small. When we are silenced, we remain very much alone. Speaking, we heal the pain. Speaking, we accompany one another. Power uses the word to impose his empire of silence. We use silence to listen to one another, to touch one another, to know one another.

This is the weapon, brothers and sisters. We say, the word remains. We speak the word. We shout the word. We raise the word and with it break the silence of our people. We kill the silence by living the word.”

Our word is our weapon 

Texto traducido del inglés por mí:

Hablando y escuchando es como los verdaderos hombres y mujeres aprenden a caminar. Es la palabra la que da forma a ese camino que va en nuestro interior. Es la palabra el puente para cruzar al otro lado. Silencio es lo que el gobierno ofrece a nuestro dolor para hacernos pequeños. Cuando somos acallados, permanecemos en auténtica soledad. Hablando, curamos nuestro dolor. Hablando nos hacemos mutua compañía. El poder utiliza la palabra para imponer su imperio del silencio. Nosotros utilizamos la palabra para renovarnos a nosotros mismos. El poder utiliza el silencio para esconder sus crimenes. Nosotros utilizamos el silencio para escucharnos los unos a los otros, para mantenernos en contacto, para conocernos los unos a los otros.

Este ese el arma hermanos y hermanas. Nosotros hablamos, la palabra perdura. Nosotros hablamos la palabra. Nosotros gritamos la palabra. Levantamos la voz de la palabra y con ella rompemos el silencio de nuestra gente. Acabaremos con el silencio viviendo la palabra.

Texto original: 

Hablando y escuchando aprenden a caminar los hombres y mujeres verdaderos. Es la palabra la forma de caminarse para adentro. Es la palabra el puente para cruzar al otro. Silencio es lo que ofrece el poderoso a nuestro dolor para hacernos pequeños. Callados como estamos muy solos nos quedamos. Hablando se alivia el dolor. Hablamos y nos acompañamos. El poderoso usa la palabra para imponer su imperio del silencio. Nosotros usamos la palabra para hacernos nuevos. El poderoso usa el silencio para esconder sus crímenes. Nosotros usamos el silencio para escucharnos, para tocarnos, para sabernos.

Ésta ese el arma, hermanos. Digamos quedo la palabra. Hablemos la palabra. Gritemos la palabra. Levantemos la palabra y con ella rompamos el silencio de nuestras gentes. Matemos el silencio, vivamos la palabra. 

¡Democracia!
¡Libertad!
¡Justicia!

Desde las montañas del Sureste mexicano

Subcomandante insurgente Marcos

Nuestra palabra es nuestra arma 

Conclusión: 

Esto parece el juego del teléfono roto, al final el original y el doblemente traducido no se parecen en nada. Aunque el 90% de la culpa la tenga yo, por no ser traductor profesional, pero sobre todo por no tener ni idea de inglés, es obvio que del original al inglés también hay un buen trecho. 

Segunda conclusión: 

Siempre que puedas lee textos originales. 

Tercera conclusión: 

Nunca, nunca, nunca leas nada doblemente traducido.

To my lagun Sanne

Hi lagun, 

I’m having my free coffee in Zumo’s café, the best café all around New Zealand and also the place where we had our last coffee. I asked, as usual, a large cappuccino which was sour at the beginning, like my feeling after you left, but then I added two sugar lumps (which is also a song of Flight of the conchords) and it got sweet, like these last two months. Being in this café, I can’t avoid to think about (or of, I don’t forget your lessons) the dream that we became reality, the trip we will dream about for a long time. I’m proud of us because I can say that all the fingers and toes (another lesson of you) aren’t enough to count the times we said we were in paradise, to count the times we dreamt awake. 

Next to me I have the globalgypsy book, I started reading it and I stopped at one page where it was a photo of an Indian kid smiling. On the top was written: 

A smile can neither be bought nor sold, yet is the richest gift one can give or receive

If I remember that we had a very good time, we didn’t argue and we laugh a lot, a lot, a lot, I can say I’m the richest man on the world, even having my wallet empty. 

Recognizing that my English has improved a lot since I started travelling with you, but knowing that it isn’t good enough to write a proper letter I decided to copy some words, some words which aren’t mine but which could be: 

I had difficulty believing most things I had been told by others, in books and by the church. I chose not to believe anything unless it resonated with what I felt. I believe we come into this world as wise simple beings, then molded by family, television, advertising, media and society.  

Find who you are by creating and allowing the experiences you need to receive the next answer along the way. Follow your heart. Live your passion. Go and live in other cultures. The world is a safe and nurturing space if you believe it, so it is true. The universe will always lead you towards the next opening experience if you are awake and looking for the signs. They have always been there, maybe you didn’t give it much thought or even less, have a feeling about it. Travel is the best way to practice intuition as you are not distracted by routine and generally you get to see the outcome of your feelings and decisions instantly.  

The best adventures I have had are when I have chosen to hitchhike or to travel and eat as locals do. If you stay in luxury hotels and travel in groups you are a tourist. You will have paid to separate yourself from experiencing the culture. Travelers don’t know where they are going, whereas tourists don’t know where they have been. Travelling alone gives the universe a chance to guide you and feel where you are supposed to be or who you are to meet and the messages that are to be shared. It’s the intuitive feeling of being in the right place at the right time, that you’ve been led to specific point on the planet with a chance to discover who you really are and why you are here.

We are beings with incredible power. It is not secret! What we imagine, can become reality. When we have a thought, no matter how wonderful, scary or irrational it is, if we hold that thought we create as a possibility in the universe.

Gerar Toye

There are many ways to say goodbye, but I think the best is, why not, smiling, smiling with the most popular song in New Zealand and also in the van (even more popular since we bought the speakers). But, do we need to say goodbye? Do we need to say goodbye if we know it is just for a while? 

 See you. See you soon Sanne.

P.S I:

At the moment, there is just one word which describes perfectly my feelings: lekker. Lekker because you made my coffee really sweet, lekker because the last two months were delicious.

P.S II:
I know you are waiting for the photos, I will upload them soon.

P.S III:
Marked in bold the TWO corrections.

26

Gaueko hamarrak eta laurden. Azken lau egunetan 1000 kilometro egin ondoren, Hego Irlako “berora” egin dugu salto. Termometroan 7ºC, eguraldi oneko iragarpena hurrengo lau edo bost egunetarako. Ilargi beteak argitzen du kanpineko zelai hutsa. Bakarrik gaude eta presioa handiagoa delako, emakumeen komunean hartu berri dut dutxa bero-beroa. Elektrizitaterik gabeko komuna, kandelak argitu dit. Ordu erdi egon naiz ur txorrotadaren azpian, azken aste hauen balantzea egiten eta ateratako ondorioak zorioneko harridura sortarazi dit: azken sei asteetan 26 egun egin ditut mendian, 26 egun zibilizaziotik urrun, 26 egun mugikorrik gabe, 26 egunetan arazorik ez, 26.000 izar, 26 lagun, 26 egun zikin, umel, eta kiratsu, 26 egunez gose, 26 egunez hotz, 26 egun neketsu eta luze…26 egun ZORIONTXU. 

Zeharo zoriontsuak izan dira ia erreskadan egindako azken hamar egunak ere. Ibilbidea ohi baino luzeagoa, euritsuagoa, zikinagoa eta nekagarriagoa izateak, bukatutakoan sentitutako poztasuna eta norberarekiko harrotasuna bereziagoa egiten du. Are gehiago (eta hau ailegatutakoan bakarrik esan behar da) Zeelanda Berriko mapetan agertzen den ibilbiderik gogor eta isolatuena burutu baduzu. 

Lehen hiru egunak “entrenamendu” gisara stewart Island hotzean igaro ondoren, Fiordoetara egin genuen salto. Bertan, txalupa batean Hauroko lakua zeharkatu eta munduaren bukaeran utzi gintuen. Hasieratik lagundu ziguten Ipar-Amerikarraz eta Alemaniarraz gain, bizi arrastorik ez hurrengo zazpi egunetan. Handik aurrera, “mundura” itzultzea gure kontu, handik aurrera, disfrutatzea ere, gure kontu.

Stewart Island:

Stewart Islako gauzarik onena: ez baduzu momentuko eguraldia gustoko, ordu laurden itxoitea besterik ez duzu.

Stewart Irlako gauza txarra: lokatza; Stewart Irlako gauza okerragoa: belaunetaraino lokatza; Stewart Irlako gauzarik okerrena: gerrirainoko lokatza. 

Dusky Track, Fiordland:

Apirileko iraultzaren ondorioz eta autoeskunde demokratikoaren bidez, herriak gobernu berria aukeratzen duen arte, behin-behineko gobernu errepublikarrak agintzen du Lehordlanden. Prentsak ere lan egiteko erraztasunik ez herrialdean istiluek irauten duten bitartean. Nahiz eta, plastikozko hiru poltsen barruan egon, kamerak lan egiteko arazo ugari izan zituen hezetasuna zela eta. 

Caminante no hay camino, se hace camino al andar

Antonio

Telepizzara deitzeko telefonoa (satelite bidez). Sakatu botoi gorria eta 2000€-ren truke, 4 quesosa iritsiko zaizu helikopteroan. 

Mundura berriro barkoz itzultzen:

Aita ta amari: azkenean ez dut lan egiteko bisatua eskatu, ez du pena merezi 4 edo 5 hilabeteengatik masterra urte batez atzeratzea. Nahiz eta azken bi aste hauetan ez ditudan notizia gehiegirik eman, beste bi astetan ez dut uste munduan egongo naizenik. Sanne eta biok azken mendi ibilaldia egin eta gero, mendebaldeko kostako herrixka batera iritsiko gara kotxerik gabe, han hiru egun pasa eta gero, kotxeraino itzuli beharko dut. Garraioa ez da oso ona zonaldeaan eta agian hiru egun beharko ditut. Beraz, lasai egon, muxu erraldoi bat eta hemendik bi aste arte. 

Maleni: argazkietan kontrakoa ematen duen arren, gizon estresatua naiz eta zure komentarioa asko apreziatzen dudan arren, ez dut ez denborarik eta ezta koberturarik izan azken egunotan. Orain ere,prisakin nabil, goizeko zortzi terdiak dira eta 7 orduko ibilaldia dugu zain. Eskerrik asko tuentin bidalitako mezuarengatik ere, lehen aldiz irakurri nuen orduan. Karta horren erantzun egokia prestatzen ari naiz.

Escribir no. Escribir sí.

Badakit azken aldi honetan familiya, bloga, mundua (eta baita ikasketak ere, nere aitatxo maite) abandonatu ditudala. Zeelanda Berritik urruti, burua Egipto aldera joan zaidala uste dut:

Escribir no 

Unos cinco mil años antes de Champollion, el dios Thot viajó a Tebas y ofreció a Thamus, rey de Egipto, el arte de escribir. Le explicó esos jeroglíficos, y dijo que la escritura era el mejor remedio para curar la mala memoria y la poca sabiduría.

El rey rechazó el regalo:

—¿Memoria? ¿Sabiduría? Este invento producirá olvido. La sabiduría está en la verdad, no en su apariencia. No se puede recordar con memoria ajena. Los hombres registrarán, pero no recordarán. Repetirán, pero no  vivirán. Se enterarán de muchas cosas, pero no conocerán ninguna.

Escribir sí

Ganesha es panzón, por lo mucho que le gustan los caramelos, y tiene orejas y trompa de elefante. Pero escribe con manos de gente. Él es maestro de iniciaciones, el que ayuda a que la gente empiece sus obras. Sin él, nada en la India tendría comienzo. En el arte de la escritura, y en todo lo demás, el comienzo es lo más importante. Cualquier principio es un grandioso momento de la vida, enseña Ganesha, y las primeras palabras de una carta o de un libro son tan fundadoras como los primeros ladrillos de una casa o de un templo.

Eduardo Galeano

Hala ere, ematen du hurrengo egunetan zibilaziotik gertu ibiliko naizela (bihar pasaportea bueltatzen badidate behintzat) eta azken bi aste hauetako argazki ederrekin kitatuko dut zuenganako zorra.

Zu aurrena, Sir

Umetan heroi, nerabezaroan inbidiya eta orain miresmena eta samina sentiarazten nauten batzuen kontakizuna:

Edmund Hillary eta Tenzing Norgay, munduko teilatura iristen lehenak

Nork zapaldu zuen aurrena Everest tontorra, Edmund Hillary-k ala Tenzing Norgay-k? Kazetariek behin eta berriz galdetzen zieten hau bi heroiei, eta galdera horrek ez zuela erantzunik erantzuten zuten beti sherpak eta zelanda berritarrak. Kordada batean denek jotzen dute gailurra batera, bizia elkarrekin arriskatuak ezin hautsiko batasunean lotzen ditu, betirako.

Baina erantzun hori, kiroltasunaren kiroltasunaz, politikoegia zitzaien kazetariei, ez zuen irakurleen gosea asetzen, diplomatiko batzuena ematen zuen. Eta horrela hasi zen leienda eta asmakizun kate luzea: urteetan esan izan da gailurrera iritsitakoan Hillaryk lekua utzi ziola Norgayri, esanez:
-Zure herrian gaudenez, zu aurrena!

Biok gara atzerritarrak hemen, biotatik inor ez da bestea baino sherpago behintzat. Harri xapal bat hartuta lehor ala busti jaurti dugu airean, nor izango den Hillary eta nor izango den Norgay zozketan erabakitzeko. Baina gure rolak hain goiz banatu beharrak tristatu egin gaitu. Egunero aldatuko ditugu nortasunak, zozketari misterio apur bat eransteko. Eta baldintza oneneko egunak erabakiko du nork utzi beharko dion tontor mitikoa aurrena zapaltzen.

Zortzi hilabeteko lana bildu dugu motxiletan, bidoietan, eta baita karpetetan ere. Helburua lortzea benetan zaila dela jakiteak halako lasaitasun bat ematen digu aldez aurretik, ez dago zertan porrotaren lotsa izan. Astebete daramagu borda ahul honetatik ezin irtenik, eta honek errealitatea hoztazunez ikusten laguntzen digu. Garbi daukagu oxigeno bonbonarik gabe egin nahi dugula ahalegina, eta ahal dugun neurrian, geure izerdi hutsaz.

Ez ditugu bide luze eta motelak larregi maite, eta Everest honek asko sufriarazten digu. Egunez eguneko etapak betez, hego lepoan palaka beltz aritu ondoren, tontorrerantz abiatu aurreko ordu petraletan sartu gara. Gogo mikaztua, goitikoak, sukaldeak surik ez, ura eskas...eta zakuari gozoa hartzen hasi orduko jaiki beharra.

Oso zaila da urrats egitea 8.500 metroetik gora. Hego tontorra harri barruan ikusten duzu, eta bide erdia egindakoan lehen baino urrunago ageri zaizu. Halako helburu baten ardura morala beharra egoki eginez konplitzen da neurri handi batean. Baina gutan sinetsi zutenei gailurraren poza eman nahiak ilusio indartsu bat pizten digu, lasaitasun eder bat. Selekzio gogorra egiten dute 8.600 metroek: 28 laguneko tropeletik 8 gelditu gara.

Igoeraren zati gogorrena eginak gara eguerdiko hamabietan hego tontorra jo dugunean. Hillary espoloia zeharkatu behar dugu orain...eta ez daukagu sokarik! Arba batetik zintzilik 5 bat metro soka aurkitu dugu. Beherantz datoz frantsez bi... Joxerrarekin egiten dugu hitz walkitik:
-Laga egin behar zioagu! Ezin diagu gehiago!
Isilatasuna. Atsekabetua egon behar du Joxerrak.
-Tira, tira, kontuz jaitsi...!
Animatu egiten dugu:
-Ezetz ba, motell...! Hirurehun metro barru zeukeagu gailurra!

Gailurra pauso gutxi barru daukagula, mito honek behar duen zeremonia egiten dugu:
-Zure etxean zaude, zu aurrena!
Eta erantzuna:
-Nire etxean, bisitariak aurrena!
Horixe esan zigun Ong Chuk esango zukeela, igotzera animatu izan balitz.
-Everest egin juau!
Joxerra pozak gainezka dago han behan.

Hemen egotea Titanic-en kaskoa eskuaz ukitzea bezala da. Ez diogu puskarik kenduko, ez dugu oroitzapenik eramango gure markaren ikusgarri, elur hau eternoa da baina urtu egiten da eskuan. Geure hitza baino ez daukagu munduaren hirugarren poloa zapaldu dugulako froga. Gure garaipenek jendearen konfiantza dute oinarri, gure hitza sinesten duelako gara garena. Mendizaletasunak beti eduki izan du halako etika bat.

Esan ohi da Everestek behar bezalako altuera daukala: ehun metro gutxiago izan balitu askoz errazago eta lehenago iritsiko zatekeen gizakia gailurrera, eta ehun metro gehiago izatera oraindik ere arazo larri bat izaten jarraituko omen zukeen. Gizakiaren arabera eginikoa omen da munduaren sabaia. Baina gezurra badirudi ere, mugak markatzen du egokitasuna, eta ez gizakiak. Gu ziur gaude ehun metro gehiago izan balitu, iritsiko ginatekela bertara... Ehun metro gehiago nahi genituzke behintzat orain, geure mugak haruntzago eramatearren.

Tristea litzateke benetan gure kirol hau markarik onena mendiaren altuerak ezarriko balu. Gorenean egonak garenok, zer egingo genuke besterik? Zer egiten dugu, izan ere, Hillaryk eta Norgayk ia mende erdi bat eginikoa berritzen? Ez al du jadanik Messner-ek erakutsia, posiblea dela oxigeno barik? Helburua ez da lehena izatea ezertan, edo frogatutakoa ziurtatzea, baizik eta geure ahuleziak gainditzeko ahalmena handitzea, geure barne-hesiak apurtzea, eta behar horretan Everest ez da helburu erlatibo bat besterik. Bederatzimilako mordoa daukagu zain, Himalayan...edo Euskal Herrian. Altimetroek ezin jaso lezaketen menturaz betea dago igoerarik xumeena ere.

Felix eta Alberto Iñurrategi

Olliver’s peak, Edmund Hillarik igo zuen lehen menditik ateratako argazkiak, Mt Cook, Zeelanda Berriko mendirik altuenaren parez pare:

Tontorrerantz abiatu aurreko ordu petralen atarian gaudenaren sentsazioa daukat nik ere. Bederatzi milakoa daukagu zain Sannek eta biok. Datozen hamar egunetan, gosea, euria, hotza eta zakuari gozoa hartzen hasi orduko jaiki beharra dauzkagu zain. Udak duela aste batzuk ipar aldeko eremuetara ihes egin bazuen ere, Stewart irlara goaz bihar, Forbeaux itsasartea zeharkatu, Antarktika gertu sumatu, gaueko zeru izartsua miretsi eta hiru egunetako ibilaldia egitera. Bueltatutakoan berriz, Dusky Track, sei egunetako ibilaldi galdu, luze eta neketsuari ekingo diogu fiordoetako parke naturalean zehar. 

Hemendik bi astetara, bisatua berritu arte, inmigrazio bulegoan daukate nere pasaportea. Beraz, etorkin ilegala naizen bitartean hobe nere burua munduarengandik ahalik eta hurrunen mantentzen badut!

(aita ta amari: esan Xoterori beregatik gurutzatuko dugula Forbeaux itsasartea)